Veelgestelde vragen over omgevingsprocessen

• Wanneer ben je belanghebbende?

  Als je invloed wilt uitoefenen op overheidsplannen, bijvoorbeeld als het gaat om een bouwproject, bestemmingsplan, vergunning of milieubesluit is het belangrijk om te weten wanneer je juridisch als ‘belanghebbende’ wordt beschouwd.

  Juridische definitie (volgens de Algemene wet bestuursrecht – Awb), Artikel 1:2 van de Awb zegt:
  “Een belanghebbende is degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken.” Dat betekent dat je niet zomaar bezwaar kunt maken tegen elk besluit. Er moet sprake zijn van een persoonlijk, direct, en concreet belang.

  Wanneer ben jij of is jouw groep belanghebbende?

  Je bent belanghebbende als je aan de volgende voorwaarden voldoet:

  1. Je belang is persoonlijk
     Het besluit raakt jou of jouw groep persoonlijk, niet alleen in algemene zin.
  2. Je belang is rechtstreeks
     Er is een direct verband tussen het besluit en het effect op jou.
     Voorbeeld: een wijziging van een verkeersroute waardoor jouw straat drukker en onveiliger wordt.
  3. Je belang is actueel en concreet
     Het moet gaan om een reëel en bestaand belang, niet om iets hypothetisch.
     Voorbeeld: je maakt daadwerkelijk gebruik van een stuk natuur waar straks gebouwd gaat worden.
  4. Je belang wijkt af van het algemene belang
     Je moet meer geraakt worden dan de gemiddelde burger.
     Voorbeeld: een bewoner van het bouwgebied heeft meer belang dan iemand die aan de andere kant van de stad woont.
  5. Bij groepen of organisaties
     Ook een stichting of vereniging kan belanghebbende zijn, als:
     • de organisatie een duidelijk doel heeft dat aansluit bij het onderwerp, en
     • zij zich al eerder inhoudelijk heeft beziggehouden met dat thema of gebied.

  Kijk voor meer informatie op de website van onze collega’s bij de Brabantse Milieufederatie.

• Wat is een zienswijze en hoe stel je die op?

  Een zienswijze is jouw officiële reactie op een voorgenomen besluit van een overheid (bijvoorbeeld een gemeente of provincie). Als een bestuursorgaan een ontwerpbesluit ter inzage legt (zoals een bestemmingsplan, vergunning of beleidswijziging), kunnen belanghebbenden gedurende een bepaalde periode een zienswijze indienen.

  Een zienswijze hoeft niet juridisch ingewikkeld te zijn, maar moet wel duidelijk en feitelijk zijn. Hieronder de onderdelen die je in elk geval moet opnemen:

  1. Jouw gegevens
     Naam, adres, e-mailadres, eventueel telefoonnummer
  2. Omschrijving van het ontwerpbesluit
     Bijvoorbeeld: “Zienswijze op ontwerpbestemmingsplan ‘Uitbreiding De Groene Zoom’ – gepubliceerd op 15 mei 2025 via www.officielebekendmakingen.nl”
  3. Waarom jij belanghebbende bent
     Beschrijf je betrokkenheid.
     Bijvoorbeeld: “Ik woon op 250 meter van het plangebied. De voorziene bouw zal direct invloed hebben op mijn woonomgeving, verkeersdrukte en uitzicht.”
  4. Je zienswijze (de inhoudelijke bezwaren en toelichting)
     Hier leg je uit wat je bezwaar is en waarom. Wees feitelijk, verwijs naar wet- en regelgeving of beleid waar relevant.
  5. Datum en ondertekening

  Je kan een zienswijze indienen per brief, online of mondeling (via een afspraak). Let wel op dat vanaf de terinzagelegging er een reactietermijn zit op het indienen van een zienswijze.

  Tips voor een sterke zienswijze:

  • Onderbouw je zorgen met feiten: verwijs naar kaarten, geldende bestemmingsplannen, wetgeving of bestaande natuurwaarden (bijv. gegevens van het Natuurnetwerk Nederland of een ecologische quickscan).
  • Voeg bewijsstukken toe: kaarten, foto’s, publicaties of uitspraken van deskundigen kunnen je verhaal kracht bijzetten.
  • Gebruik beleids- of juridische termen waar mogelijk, zoals: “strijd met provinciale Verordening Ruimte”, “ontoereikende participatie”, “verkeerseffecten niet onderbouwd”.
  • Blijf zakelijk en helder: je hoeft het niet juridisch op te schrijven, maar wel feitelijk en beargumenteerd.
  • Op sommige gemeentelijke websites kun je een format vinden voor een zienswijze
  • Je kan hulp vragen aan een juridisch loket om je zienswijze sterker te maken
  • Je kan een gezamenlijke zienswijze indienen, samen met een werkgroep of bewonerscollectief.

  Tip: in de juridische toolkit van Milieudefensie kun je o.a. voorbeeldteksten van zienswijzen overnemen.

• Wat is een plan MER?

  Een plan-MER staat voor Plan-Milieueffectrapportage. Het is een uitgebreid onderzoek waarin de milieueffecten van een beleidsplan of ruimtelijk plan worden onderzocht en beschreven. Het doel is om de milieugevolgen van een plan of project vroegtijdig en zorgvuldig in beeld te brengen, zodat deze kunnen worden meegewogen bij besluitvorming.

  Denk bijvoorbeeld aan de gevolgen voor natuur, soorten, luchtkwaliteit, of het landschap als er woningen, wegen of windmolens worden gebouwd.

  Een plan-MER is verplicht bij plannen die grote gevolgen voor het milieu kunnen hebben, zoals:

  • Een nieuw bestemmingsplan voor woningbouw in een landelijk gebied;
  • De aanleg van een bedrijventerrein of snelweg;
  • Grootschalige energieprojecten (zoals windparken of zonnevelden).

  Een plan-MER helpt bestuurders, belanghebbenden én omwonenden om weloverwogen keuzes te maken. Het rapport maakt inzichtelijk:

  • Welke milieueffecten er te verwachten zijn;
  • Of er alternatieven zijn met minder impact;
  • Hoe negatieve effecten beperkt of voorkomen kunnen worden.

  Op basis van een plan-MER kan bijvoorbeeld worden besloten een project aan te passen, te verplaatsen of zelfs niet door te laten gaan.

  Kan ik meedenken of reageren?

  Ja. Als er een plan-MER wordt opgesteld, wordt dat openbaar gemaakt en ter inzage gelegd via de gemeentelijke website of het platform ruimtelijkeplannen.nl. Als inwoner kan je een zienswijze indienen, waarin je jouw zorgen of suggesties over het plan en de milieueffecten deelt.

• Hoe en wanneer dien ik bezwaar in?
  
  Als er een besluit is genomen over een omgevingsplan of een vergunning die jouw leefomgeving raakt, kun je daar bezwaar tegen maken. Dit kun je alleen doen wanneer je ook een zienswijze hebt ingediend. Bezwaar is een formele stap waarbij je het bevoegd gezag (meestal de gemeente) vraagt om het besluit te heroverwegen. Let op! Het opstellen van een goed bezwaar is niet eenvoudig. Het vraagt vaak om juridische kennis en inzicht in wet- en regelgeving rondom omgevingsplannen. Ook voor rechtspersonen zoals actiegroepen en milieuverenigingen wordt het moeilijker om in beroep of bezwaar te gaan, zorg er dus voor dat je statuten op orde zijn (meer info).

  Informele aanpak (‘andere aanpak’ of ‘mediation’)

  Steeds meer overheden vragen bezwaarmakers om hun bezwaren eerst in een informeel kader te bespreken. Dit wordt ook wel de ‘andere aanpak’ of ‘mediation’ genoemd (strikt genomen is het geen mediation). Maak altijd gebruik van zo’n aanbod! Het is een laagdrempelige mogelijkheid om met de overheid in contact te komen en met de behandelende ambtenaren te praten over jouw probleem en mogelijke oplossingen. Het gesprek wordt meestal begeleid door een ‘onafhankelijke’ procesbegeleider van een andere afdeling van het overheidsorgaan. Kom je er met deze informele aanpak niet uit, dan kun je altijd je bezwaar of beroep doorzetten.

  Wanneer bezwaar indienen?

  Je kunt bezwaar indienen binnen zes weken na de officiële bekendmaking van het besluit. Die bekendmaking vind je op www.officielebekendmakingen.nl of via publicaties van de gemeente. Als je te laat bent, wordt je bezwaar meestal niet meer behandeld.

  Hoe bezwaar indienen?

  Het opstellen van een goed onderbouwd bezwaar kan behoorlijk ingewikkeld zijn. Vaak is er juridische kennis nodig om effectief te verwijzen naar relevante wet- en regelgeving. Daarom wordt een bezwaar regelmatig opgesteld met hulp van een jurist of advocaat. Dit vergroot de kans dat jouw argumenten stevig genoeg zijn om meegewogen te worden in de besluitvorming. Voor een voorbeeldbrief zie juridischloket.nl. En zie voor meer informatie het informatieblad van de rijksoverheid.

  1. Schriftelijk of digitaal

  • Je kunt een brief sturen naar het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen.
  • Vaak is er ook een digitaal loket of formulier beschikbaar via de website van de gemeente.

  2. Wat zet je in je bezwaar?

  • Je persoonlijke gegevens (naam, adres, e-mailadres, eventueel telefoonnummer).
  • Een duidelijke omschrijving van het besluit waartegen je bezwaar maakt.
  • Waarom jij belanghebbende bent.
  • De inhoud van je bezwaar: leg feitelijk uit waarom je het niet eens bent met het besluit, en verwijs waar mogelijk naar regels, beleid of gevolgen voor je leefomgeving.
  • De datum en je handtekening.

  Wat gebeurt er na je bezwaar?

  De gemeente beoordeelt je bezwaar en kan je uitnodigen voor een hoorzitting om je bezwaar mondeling toe te lichten. Daarna volgt een beslissing op bezwaar.

  Dwangsom bij overschrijding van de beslistermijn

  Beslist de overheid niet op tijd op je verzoek of bezwaarschrift, dan kun je een snelle beslissing afdwingen via de Wet Dwangsom. Als de beslistermijn verstreken is, stuur je een ‘ingebrekestelling’ aan de overheid. Beslist de overheid dan nog niet binnen twee weken, dan heb je recht op een dwangsom. Zie voor meer informatie de website van Rijksoverheid.

  Let op: sinds 2016 is het recht op een dwangsom bij Woo-verzoeken (Wet open overheid) afgeschaft.

• Hoe en wanneer dien ik beroep in?

  Als je het niet eens bent met de beslissing op je bezwaar tegen een omgevingsplan of een vergunning, kun je in beroep gaan bij de rechtbank. Dit kun je alleen doen nadat je eerst bezwaar hebt gemaakt en een beslissing op dat bezwaar hebt ontvangen. Beroep is een formele stap waarbij je de rechter vraagt het besluit van het bevoegd gezag opnieuw te beoordelen. Let op! Het opstellen van een goed beroepschrift is niet eenvoudig. Het vraagt om juridische kennis en inzicht in wet- en regelgeving rondom omgevingsplannen. Ook voor rechtspersonen zoals actiegroepen en milieuverenigingen geldt dat het complexer kan zijn; zorg er dus voor dat de statuten van de organisatie op orde zijn (meer info). En zie voor meer informatie over beroep indienen het informatieblad van de rijksoverheid en rechtspraak.nl.

  Informele aanpak (‘andere aanpak’ of ‘mediation’)

  Soms bieden overheden ook in een beroepsprocedure de mogelijkheid om de zaak eerst in een informeel kader te bespreken. Dit wordt soms de ‘andere aanpak’ genoemd. Maak altijd gebruik van zo’n aanbod! Het is een laagdrempelige manier om met de overheid in contact te komen en met betrokken ambtenaren te praten over jouw bezwaarpunten en mogelijke oplossingen. Het gesprek wordt meestal begeleid door een ‘onafhankelijke’ procesbegeleider van een andere afdeling van het overheidsorgaan. Kom je er met deze aanpak niet uit, dan wordt het beroep doorgezet bij de rechtbank.

  Wanneer beroep instellen?

  Je kunt beroep instellen binnen zes weken na de beslissing op bezwaar. De officiële datum van de beslissing geldt als startpunt van deze termijn. Als je te laat bent, wordt je beroep meestal niet meer behandeld.

  Hoe beroep instellen?

  Het opstellen van een goed onderbouwd beroepschrift kan behoorlijk ingewikkeld zijn. Vaak is juridische kennis nodig om effectief te verwijzen naar relevante wet- en regelgeving. Daarom wordt een beroepschrift regelmatig opgesteld met hulp van een jurist of advocaat. Dit vergroot de kans dat jouw argumenten serieus worden meegenomen in de procedure.

  Schriftelijk of digitaal

  • Je kunt een beroepschrift indienen bij de rechtbank.

  • Voor het digitaal indienen van een beroepschrift, zie rechtspraak.nl

  Wat zet je in je beroepschrift?

  • Je persoonlijke gegevens (naam, adres, e-mailadres, eventueel telefoonnummer).

  • Een duidelijke omschrijving van het besluit en de beslissing op bezwaar waartegen je beroep doet.

  • De inhoudelijke gronden van je beroep: leg feitelijk en juridisch uit waarom je het niet eens bent met de beslissing, en verwijs waar mogelijk naar regels, beleid of gevolgen voor je leefomgeving.

  • De datum en je handtekening.

  Voor meer informatie en een uitgebreider overzicht zie het informatieblad van de rijksoverheid en rechtspraak.nl.

  Wat gebeurt er na het indienen van beroep?

  De rechtbank beoordeelt je beroepschrift en kan een zitting plannen waarin je je beroep mondeling toelicht. Daarna volgt een uitspraak. Afhankelijk van de uitkomst kun je in sommige gevallen hoger beroep aantekenen bij de Raad van State.

  Dwangsom bij overschrijding van termijnen

  Beslist de overheid niet tijdig op een verzoek of bezwaar dat aan de basis van je beroep ligt, dan kun je een snelle beslissing afdwingen via de Wet Dwangsom. Zie voor details de website van de Rijksoverheid.

  Let op: sinds 2016 is het recht op een dwangsom bij Woo-verzoeken (Wet open overheid) afgeschaft.

• Waar kan ik meer informatie vinden?
  • de juridische toolkit van Milieudefensie bevat veel handige tips en formats voor brieven en zienswijzes;
  • De kennisbank van Advocaat van de Aarde biedt informatie over juridische stappen nemen (zoals een handhavingsverzoek indienen), maar over zelf invloed uitoefenen, en handig voorbeeld teksten;
  • Via de website van Groene Bondgenoten kun je e-learnings volgen over de omgevingswet en over het uitdaagrecht;
  • De Brabantse Milieufederatie heeft 10 juridische tips voor natuur- en milieugroepen.

• Ze willen in mijn straat bomen kappen, kan dat zo maar?
  Heeft de gemeente een vergunning voor de kap van een boom of bomen verleend dan kunnen belanghebbenden daar bezwaar tegen maken. Wanneer je belanghebbende bent en hoe je een bezwaarschrift schrijft, is te vinden op de site van de Bomenstichting

• Hoe kun je bomenkap voorkomen?
  Singels, houtwallen, lanen, solitaire bomen en bosjes zijn beschermd via gemeentelijk beleid of via de Wet natuurbescherming. Noord-Hollandse gemeenten. Elke gemeente voert haar eigen beleid om bomen te beschermen. Gemeenten hebben een kapverordening waarin de kap van bomen geregeld is en/of werken met een waardevolle bomenlijst. Bomen die niet op die lijst staan, kunnen zonder vergunning gekapt worden. Ook zijn sommige landschapselementen beschermd via gemeentelijke bestemmingsplannen. Bekijk alle gemeenten in Noord-Holland

Hoe kan MNH ondersteunen of adviseren?

Wij zetten ons sinds 1969 voor een groen, gezond en leefbaar Noord-Holland. Dat doen we door in diverse beleidsprocessen mee te denken met de Provincie, gemeenten of de waterschappen. Daarin worden doorgaans aparte inspraakmomenten voor stakeholders en belangenorganisaties georganiseerd. Ook kiezen we er regelmatig voor om proactief onze ideeën of zorgen te delen met bestuurders of (lokale) politici. We zoeken vaak de samenwerking op, bijvoorbeeld met bewonersorganisaties zoals de Bewoners Omgeving Schiphol, of met natuurorganisaties zoals Natuurmonumenten.

We zorgen ervoor dat lokale organisaties en initiatieven een stem krijgen. Daarom raden we mensen die zorgen hebben over ontwikkelingen in hun omgeving altijd aan om in de eerste plaats te kijken of er een lokale organisatie is waarmee zij kunnen samenwerken of die hen kan helpen. Zo werken we samen aan een actief netwerk van beschermers van de Noord-Hollandse natuur en landschappen.

Wat kun je van MNH verwachten bij een omgevingsproces?

Wij zetten ons actief in voor het versterken van bewonersbetrokkenheid en het versnellen van duurzaamheid in ruimtelijke processen. We zijn geen uitvoerder, handhaver of juridische/commerciële/particuliere dienstverlener. We treden niet op namens individuele bewoners of belanghebbenden in bezwaar- of beroepprocedures of rechtszaken, en we nemen geen formele vertegenwoordiging op ons. Ook bieden wij geen commerciële dienstverlening, zoals planbeoordelingen op maat, juridische analyses of belangenbehartiging tegen betaling. Onze inzet is onafhankelijk en algemeen gericht op het versterken van participatie, het beïnvloeden van beleid en het beschermen van natuur en landschap. Onze rol is ondersteunend, verbindend en adviserend.

Ben je op zoek naar ondersteuning en advies? Neem dan contact met ons op.

Neem contact op