Dagvaarding PFAS

ActueelDagvaarding PFAS

24 april 2024

Milieu- en belangenorganisaties dagvaarden de Staat: bescherm ons tegen PFAS

Op woensdag 24 april 2024 heeft Knoops’ advocaten namens de Natuur en Milieufederaties Noord-Holland, Friesland, Zeeland en Zuid-Holland en zeven andere belangenorganisaties een dagvaarding uitgebracht tegen de Staat der Nederlanden in verband met de schadelijke gevolgen van de wijdverbreide PFAS-vervuiling in Nederland. Met de dagvaarding willen de deelnemende organisaties de Staat aanspreken op het nalaten van diens zorgplicht om de Nederlandse burgers en het milieu te beschermen tegen de schadelijke effecten van PFAS-vervuiling.

PFAS is de verzamelnaam voor een grote verzameling chemische stoffen. Inmiddels zijn de stoffen berucht door de steeds alarmerender onderzoeksbevindingen vanuit de (medische) wetenschap over de schadelijke effecten van PFAS-stoffen voor mens, dier en milieu. Bovendien staan PFAS bekend als ‘forever chemicals’: ze breken niet af en hopen zich op in het milieu. Toch worden PFAS nog steeds geproduceerd, uitgestoten in de leefomgeving en in talloze producten toegepast.

Ook in Noord-Holland zijn PFAS in verhoogde concentraties aanwezig, bijvoorbeeld langs de kustlijn, waar het zich ophoopt in het zeeschuim en neerslaat in het duingebied. Niet voor niets adviseert de GGD eigenaren van duintuintjes in Egmond om hun eigen groenten ‘voor de zekerheid’ af te wisselen met groenten uit de winkel. Ook zijn PFAS aanwezig rondom (voormalige) brandweerlocaties, zoals in de bodem en het grondwater van het voormalige oefenterrein in Velsen-Zuid. Er zijn sterk verhoogde concentraties aangetroffen in de nabijheid van Schiphol en er zijn zelfs PFAS aangetroffen in het Noord-Hollandse zwemwater.

Onlangs bleek weer dat PFAS in veel te hoge concentraties voorkomen in eieren en moeten brandweerlieden nog steeds werken met blusschuim dat zeer hoge doseringen PFAS bevat. Er is geen overzicht van welke bedrijven PFAS produceren. Bestaande wettelijke normen voor de hoeveelheid PFAS in oppervlakte-, drink- en grondwater en de bodem worden overschreden en niet gehandhaafd. De volksgezondheid en het milieu worden door de bestaande normen nog onvoldoende beschermd. De Natuur en Milieufederatie Noord-Holland wil met deelname aan de dagvaarding de Staat aan te sporen haar burgers en land te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van PFAS. De achttien concrete eisen uit de dagvaarding beogen een eind aan deze situatie te maken. De Nederlandse Staat heeft drie maanden om aan alle eisen te voldoen. Als dat op 21 juli niet gebeurd is, gaat de rechtszaak daadwerkelijk van start.

PFAS in kaart

Benieuwd naar de PFAS-vervuiling in jouw omgeving? Verschillende instanties doen onderzoek naar de mate van vervuiling door PFAS. Zo ook The Forever Pollution Project. Begin 2023 lieten zij zien dat er op bijna 23.000 locaties door heel Europa PFAS werd aangetroffen.

Bekijk de kaart

Veelgestelde vragen

1. Wat zijn PFAS en waarvoor worden ze gebruikt?
PFAS staat voor Per- en polyfluoralkylstoffen. Het zijn synthetische chemicaliën die al decennialang worden gebruikt in een breed scala aan industriële en consumentenproducten vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. PFAS worden gebruikt in producten zoals anti-aanbakpannen, waterafstotende kleding, vlekbestendige tapijten, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim en meer.

2. Waarom maken we ons zorgen over PFAS
PFAS staan bekend als “forever chemicals” omdat ze zeer persistent zijn in het milieu en niet afbreken. Ze kunnen zich ophopen in het milieu en in levende organismen, inclusief mensen, wat gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Onderzoek legt verband tussen PFAS en verschillende gezondheidsproblemen, waaronder verminderde immuunfunctie, kanker, hormoonontregeling, verhoogd cholesterolgehalte.

3. Waar zijn PFAS aanwezig?
PFAS zijn wijdverspreid en worden aangetroffen in het milieu over de hele wereld, inclusief in water, bodem, lucht, planten en dieren. Mensen kunnen op verschillende manieren met PFAS in contact komen, zoals via vervuild drinkwater, voedsel afkomstig van PFAS houdende grond, inademing van vervuilde lucht en contact met producten die PFAS bevatten.

4. Wat wordt er tegen PFAS gedaan?
In Nederland zijn er richtlijnen en advieswaarden over de hoeveelheid toelaatbare PFAS. In de praktijk worden deze hoeveelheden echter vaak overschreden én wijst onderzoek uit dat de advieswaarden al te hoog zijn om gezondheidsrisico’s te beperken. Daarbij komt dat er geen overzicht bestaat van de bedrijven die PFAS produceren en worden veel bedrijven waarvan wel bekend is dat ze PFAS produceren niet verplicht hun uitstoot te beëindigen of terug te dringen.

Deelnemende organisaties

Vereniging Natuur- en Milieufederatie Noord Holland, Vereniging Zeeuwse Milieufederatie, Stichting Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland, Stichting Friese Milieufederatie, Stichting Gezond Water, Stichting SchipholWatch, Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde, Vereniging Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers, Vereniging Belangenvereniging Brandweer, Vereniging Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel, en Stichting Ouderennetwerk West-Friesland.