Nul op de meter in Westfriesland
16 maart 2016
Nul op de meter in Westfriesland
Met drie keer een volle zaal en in totaal meer dan 200 bezoekers was de presentatie van de ‘nul-op-de-meter’ woningen in West-Friesland, een succes. Woningen die binnenkort in de regio het straatbeeld gaan veranderen. De grote opkomst laat zien dat energiebesparing, comfort en zorg voor de aarde onderwerpen zijn die leven bij West-Friese huiseigenaren.
De Natuur- en Milieufederatie werkt samen met de Stichting Puur Slim Westfriesland, lokale ondernemers (Sanstra Installatietechniek, Schadenberg en ToekomstGroep), de lokale woningbouwcorporaties, Rabobank en de gemeenten in de regio aan het omvormen van jaren 60-70 rijtjeshuizen, naar energieneutrale woningen. De eerste zichtbare stappen in het project, zijn gezet. Het technische concept is gereed. De bewoners in de regio zijn op de hoogte gebracht. In de volgende fase zullen er modelwoningen gerealiseerd worden.
Een nul-op-de-meter woning gebruikt in een jaar evenveel energie als dat er wordt opgewekt. Voor de verandering van een gewoon rijtjeshuis is er behoorlijk wat nodig. De woning moet supergoed geïsoleerd worden. De verwarming en de ventilatie moeten worden aangepast en tot slot moet het huis voldoende energie opwekken om al het energieverbruik te compenseren.
Al deze maatregelen moeten ook nog eens betaalbaar zijn. Dat betekent dat veel van de ingrepen aan de buitenkant van het huis plaatsvinden, met beperkte (dure) arbeid, weinig overlast en op een industriële wijze. Binnen enkele dagen moet de woning kunnen worden omgetoverd naar energieneutraal. Omdat iedere woning, in tegenstelling tot corporatiewoningen, bij huisbezitters uniek is, moet er toch altijd maatwerk worden geleverd.
Isolatie en installatie
Hoe beter de woning is geïsoleerd, hoe minder energie er hoeft te worden opgewekt voor verwarmingsdoelen. Het concept dat door de bouwers en installateurs is ontwikkeld legt daarom een superwarme deken om het huis. Onder de vloer wordt een deken van 50 cm isolatiechips gelegd. Deze chips drijven bij nat weer op het grondwater. De pannen gaan er af, en daarvoor in de plaats komt een isolatiepakket en zonnepanelen. Zonnepanelen van nok tot goot en van linkerbuur tot rechterbuur. Al het enkele glas wordt vervangen door super-isolerend glas. Waar het kan driedubbel of gevuld met krypton. De spouw van de rijtjeswoningen uit de jaren 60-70 is te smal om nul-op-de-meter te bereiken. Daarom pellen de bouwbedrijven de buitenste laag van de spouw af, om deze vervolgens met een keiharde smalle steen weer op te metselen. De nieuwe spouw is breed genoeg voor een dikke laag isolatiemateriaal. Door al deze ingrepen aan de buitenzijde krijgt het huis een nieuwe look. Het kan de komende 50 weer moeiteloos mee.
Ook aan de binnenkant veranderd er veel. Ten eerste moet zo’n ingepakt huis goed worden geventileerd. Frisse lucht wordt aangezogen via openingen in de muur. Aan de binnenkant stroomt de koude buitenlucht via de radiator verwarmd de woning binnen. Geen koude tocht dus! De radiatoren zijn ook speciaal. Ze kunnen met een klein beetje warm water de kamer verwarmen. Ze warmen snel op en koelen snel af. Dus als het te koud aanvoelt in de woonkamer, kun je het met een druk op de knop behaaglijk maken. In plaats van een CV ketel staat er in de woning een warmtepomp. Dit apparaat werkt als een omgekeerde koelkast. In plaats van koude, wordt er warmte gemaakt. De warmte wordt met een grote ventilator van buiten aangezogen.
Gezonde garantie
De nul-op-de-meter woning is niet aangesloten op het gasnetwerk. Alles gebeurd op stroom. In de winter zal er meer elektriciteit worden gebruikt dan wordt opgewekt. Maar in de zomer, als er geen warmte nodig is, leveren de zonnepanelen meer op dan er wordt verbruikt. Hierdoor loopt de elektriciteitsmeter in de zomerperiode weer terug. In een heel jaar wordt er net zoveel stroom verbruikt als dat wordt opgewekt. Daar geven de bouwers en bedenkers garantie op.
Om dergelijke garanties te kunnen geven is het noodzakelijk dat de bewoners van het energie neutrale huis geen gekke dingen doen. Niet een raam open laten staan in de winter met de kachel (warmtepomp) aan. Als het moet wordt de woning daarom volgehangen met sensoren. Sensoren die voelen of er iemand in de kamer is, die voelen of het raam open staat, de kachel aan staat, etc. etc. De installatie kan daarop reageren. Dat is natuurlijk een vreemd idee, zo’n metend huis. Je kunt gedachten krijgen die neigen naar ‘Big Brother’ uit 1984 van George Orwell, maar je kunt het ook zien als een zorgzaam huis. Een woning die de mensen die er in leven in de watten legt. Met een aangename temperatuur en gezonde frisse lucht. En het gaat nog een stap verder. Want in een zorgzaam huis kun je ook daadwerkelijk langer gezond wonen. De sensoren kunnen de gezondheid van de bewoner in de gaten houden.
Is dit iets voor mij?
Een nul-op-de-meter woning is de Mercedes onder de energiebesparing van de eigen woning. Het kost een flinke duit, maar daarna heb je ook wat. Namelijk geen energierekening meer! De terugverdientijd wordt uitgerekend op ongeveer 15 jaar bij een energierekening van ongeveer 200 euro per maand.
Het nul-op-de-meter concept is door PSWF ontwikkeld voor woningen in beginsel in Westfriesland. Maar voor de ondernemers is de regiogrens heus niet het eindpunt. Na het proefdraaien in Westfriesland zullen zij hun vleugels uitstrekken richting andere regio’s. Dus een nul-op de-meter woning zal het komende jaar voor veel meer Noord-Hollanders bereikbaar worden.
Maar ook voor mensen die zelf al veel gedaan hebben, die zuinig leven en in de verste verte geen 200 euro aan energielast betalen, kunnen onderdelen van het concept interessant zijn. Ten eerste als gedachtenvoedsel voor hun eigen verduurzamingsstrategie. Want welke maatregel kun je nog nemen als vervolgstap? Zie je geen maatregels over het hoofd? Ventileer je voldoende? Is een warmtepomp wel geschikt als je niet voldoende isoleert? De nul-op-de-meter ambitie zal voor sommigen een droom blijven, maar de kennis is voor iedereen die energie wil besparen waardevol.